Giữa phố thị, thi thoảng lại thấy những quý vị hàng quê mang bán rổ bình bát, ổi vườn, khế, bần… ký ức về những loại trái giản dị, quê mùa ấy lại ùa về, cứ vướng vít tâm trí.
Cà Mau quê tôi rất ít trái cây có mức giá trị tài chính, lợi ích xuất khẩu như các tỉnh khác ở miền Tây, tune có những loại trái mang lợi ích của ký ức, của hồn quê, mà lứa tuổi 8X trở về trước coi đó là đặc sản. Nhớ hồi đó, mỗi chiều là bọn tôi tụm năm tụm ba rủ nhau đi hái bần, hái bình bát. Tôi nhát, chỉ xí mấy nhánh gần, cặp bờ nên lúc nào cũng khá được ít trái hơn bọn nam nhi trèo cao, lội đìa giỏi. Giành được “chiến lợi phẩm”, trái nào muồi, tụi tôi bẻ ra ăn ngay trên đường về, vừa ăn vừa bàn chuyện nắng mưa. Trái nào hườm hườm thì “đóng thùng” bỏ vô đầy trước bụng, lỉnh khỉnh mang về giú khạp gạo, mấy ngày sau ăn mới ngon.
Người lớn la không cho cầm dao sợ đứt tay, tôi lấy muỗng cạo sạch vỏ bình bát, dầm với đường, nước đá đập, có bữa đổ thêm chút sữa bò, ăn ngất ngây. Thằng em tôi lần nào ăn bình bát cũng trở thành mẹ rầy vì phun hột tứ tung, đi đạp dính xuống nền đất khó quét. Hương vị thơm, ngọt, bùi ấy chắc rằng khắc sâu trong trí nhớ từng người từng thưởng thức loại “đặc sản” này.
Còn trái bần thì nhà tôi ai cũng ưa thích và chế trở thành nhiều món. Trái sống thì cha tôi ăn kèm với mắm; trái vừa chín tới thì tôi rủ mấy đứa quý vị lại cắt lát, chấm nước mắm đường; trái muồi quá, mẹ tôi mang nấu canh chua bông súng, có khi dầm với cá kho, mùi thơm phảng phất khắp nhà.
Hồi chưa di chuyển làm vuông, ở quê hầu như nhà nào cũng luôn tồn tại cây ổi, cây khế xung quanh nhà. Nhà tôi cũng vậy. Khế chua nên tụi tôi ít khi ăn, chỉ thích ngắm hoa khế tim tím, li ti đan vào nhau trên khắp các cành lớn, nhỏ. Chỉ với sau vài trận mưa rào, nụ hoa bung nở, gió thổi bay khắp sân, tụi tôi gom cánh hoa khế chơi đồ hàng với nhau. Còn mấy cây ổi nếp sau nhà, trái vừa bớt chát đã biết thành bọn tôi lặt hết, mà trái nào thì cũng chi chít dấu móng tay bấm thăm chừng mỗi ngày. Nhớ có lần đi vườn bẻ ổi gặp phải ổ ong ruồi, nhỏ em tôi bị rượt chạy tới đầu đất, đến nỗi phải lặn xuống đìa mới thoát. Nhỏ ấm ức mấy ngày liền vì mặt sưng không một ai cho đóng vai chính trong tuồng “Nguyệt hổ vương” mà nhỏ bỏ công học lời, học biểu diễn cả tháng trời.
Những loại trái cây quê luôn gợi nhớ ký ức bình yên của từng người.
Không ngờ cây mọc hoang tự nhiên, quê mùa như bình bát, bần, khế, ổi… đều phải có chứa các thành phần có lợi cho sức khoẻ. Thành phần trong số thành phần trên cây bình bát giúp nâng lên sức khoẻ, giảm gặp phải các yếu tố về thị lực, giúp giải nhiệt… Trái bần có tác dụng tiêu viêm, giảm đau, lá bần giúp chữa bí tiểu tiện và cầm máu. Trái khế giúp tương hỗ tiêu hoá, ngăn ngừa bệnh tim mạch, tốt cho thị lực và trấn áp đường huyết. Còn trái ổi tốt cho những người cao huyết áp, giúp giảm ho, cảm lạnh, đẹp da… Chắc hồi nhỏ do ăn nhiều trái này nên bọn tôi đủ sức suốt ngày dang nắng, tắm mưa, ngoi dưới sông, dưới đìa… mà cứ mạnh cùi cụi ra.
Mỗi lần đi tác nghiệp, thấy ở đâu có mấy loại cây này là tôi không thích rời đi. Cảm xúc nhớ nhung hiện về nơi vùng quê nghèo khó mà dung dị, yên bình với thức quà vặt của lũ trẻ chỉ là quả dại hay nhà trồng mà vẫn ngon hết sẩy. Giờ ở chợ thành, lâu lâu có người quê bán bình bát, ổi, bần, khế…, nhiều người ghé mua tỏ vẻ yêu thích như để xoa dịu miền ký ức xinh tươi. Tôi tạm dừng ngắm nghía, rồi cũng mang về reviews cho sắp nhỏ ở trong nhà. Rằng đó là món ưa thích của mẹ lúc nhỏ, tuy nó không lợi ích bằng nhiều chủng loại trái lúc này nhưng chất chứa thuở nào tuổi thơ. Nhỏ con cứ cầm lên, để xuống mà không biết phương pháp ăn ra làm sao.Ðã mấy chục năm qua đi, giờ tái ngộ đám quý vị Shop chúng tôi thời trước cứ nhắc miết chuyện trèo cây, lội đìa hái trái, rồi chiều chiều mang theo hùn nhau vừa ăn vừa chơi nhảy dây, trốn tìm, thảy đá… Theo sự tăng trưởng xã hội, những loại cây trái quê hoàn toàn có thể dần bị quên lãng, vẫn mãi là đặc sản về quê nhà, xứ sở, sống trong ký ức bình yên, xinh tươi của từng người./.
Mộng Thường