Các Nhà biệt thự cổ ở Đà Lạt có thẩm mỹ thẩm mỹ và làm đẹp tiến bộ, với những gian phòng có tầm nhìn rộng, thường hướng ra phía cảnh sắc thị giác khu đô thị. Từ những ô cửa, hoàn toàn có thể ngắm nhìn các công trình xây dựng kiến trúc thẩm mỹ, phong cảnh và nhịp sống phố núi.
Bên khung cửa
Ngày vào cuối tuần, từ ô cửa của Sofitel Dalat Palace, tôi được cận cảnh nhà Thủy Tạ, hồ Xuân Hương, đồi Cù và những cung đường nhàn du uốn lượn trên phố núi; được ngắm dãy Lang Biang xa mờ bồng bềnh trong mây. Khách hàng sạn cảnh sắc kiến trúc tuyệt diệu này còn có tên thường gọi cũ là Langbian Palace, được khởi công xây dựng từ thời điểm năm 1916 và thành lập khai trương tiếp sau đó sáu năm, theo kiến trúc tiến bộ phối kết hợp trường phái truyền thống; khuôn viên rộng hơn 40,3 nghìn mét vuông, xung quanh công trình xây dựng là vườn hoa, chậu cây cảnh, thảm cỏ và rừng thông. Giống những công trình xây dựng kiến trúc khác đương thời, khách hàng sạn Palace có trước mặt thiên về núi Langbiang.
Lang thang trong khuôn viên thơ mộng Sofitel Dalat Palace cùng Tiến sỹ kiến trúc Emmanuel Cerise, đại diện thay mặt Vùng Île-de-France tại Thành Phố Hà Nội, trưởng phòng PRX – Việt Nam, tôi được nghe ông kể nhiều kỷ niệm về Đà Lạt. Ông nói: “Mỗi lần đến Đà Lạt, tôi ngỡ mình như cậu học trò thuở xưa đang dã ngoại về những miền quê nước Pháp”. Theo TS Emmanuel Cerise, dấu ấn kiến trúc Pháp rất phong phú ở Đà Lạt. Nhưng vì sao người Pháp lại đưa thật nhiều công trình xây dựng kiến trúc của tôi đến đây? Do vì, khi họ đặt chân đến vùng đất này và nhận ra rằng, đấy là nơi hoàn toàn có thể tái hiện một khu đô thị kiểu Pháp, vì khu vực cảnh sắc, tự nhiên, nhiệt độ đều tương tự quê nhà họ.
Biệt thự nghỉ dưỡng cổ ở đường Trần Hưng Đạo
Thời điểm cuối thế kỷ 19, người Pháp đã khéo chọn cao nguyên Langbiang, nơi có địa hình và điều kiện kèm theo nhiệt độ đặc trưng để xây dựng khu đô thị nghỉ ngơi Đà Lạt. Người Pháp nổi tiếng thơ mộng và họ cần một khu vực thơ mộng để xây dựng thành phố Hồ Chí Minh kiểu Âu theo Xu thế “hoài hương”. Khu đô thị đặc biệt quan trọng này đã trải qua nhiều kỳ xây dựng chuyên nghiệp hóa. Mỗi kỳ xây dựng là một ý tưởng, nhưng đều dựa vào yếu tố cốt lõi là thẩm mỹ kiến trúc phối kết hợp cảnh sắc và tài nguyên nhân văn. Nhiều công trình xây dựng kiến trúc cổ ở đây đã tạo ra hình mẫu, đan dệt thành ký ức khu đô thị Đà Lạt, lưu định trong trí nhớ nhiều người.
Sáng. Từ những ô cửa các Nhà biệt thự trên trục di tích Đông – Tây của khu đô thị Đà Lạt, ta hoàn toàn có thể bao quát thành phố Hồ Chí Minh cao nguyên, với từng lớp nhà xuôi xuống thung lũng, ẩn hiện trong rừng thông và sương mù. Đêm. Bầu trời dường như xuống thấp, lung linh những vì sao. Ở khu đô thị Đà Lạt, mỗi công trình xây dựng, cụm công trình xây dựng được sắp xếp khôn khéo nhằm khai thác triệt để Điểm lưu ý địa hình, cảnh sắc tự nhiên, tạo ra thành phố Hồ Chí Minh bản sắc, khó nhầm lẫn với kiến trúc ở những khu đô thị khác trong nước và trên toàn cầu. “Có thể khẳng định, giá trị cốt lõi tạo nên thương hiệu Đà Lạt là ở các đặc thù về khí hậu, cảnh quan tự nhiên, văn hóa lịch sử và hệ thống di sản kiến trúc hiếm nơi nào có” – KTS Trần Ngọc Chính, Quản trị Hội Xây dựng tăng trưởng khu đô thị Việt Nam, cho biết thêm.
Cung bậc phố núi
Đà Lạt được nhìn nhận như một “Bảo tàng kiến trúc Pháp thế kỷ 20 tại Việt Nam”. Khu đô thị cao nguyên này đang sở hữu khoảng 1.500 Nhà biệt thự, dinh thự, thánh đường cổ, sẽ là mẫu hình vượt trội của kiến trúc Pháp thời điểm cuối thế kỷ 19, vào đầu thế kỷ 20. Trong số này, có hàng trăm Nhà biệt thự nghỉ ngơi kiều diễm, ẩn mình trong những rừng thông, núi đồi đầy mê hoặc. Điều độc đáo và khác biệt là không tồn tại sự trùng lặp kiểu dáng, mỗi công trình xây dựng là một tác phẩm kiến trúc hoàn mỹ, đặt trong sự thể nghiệm những lợi ích thẩm mỹ và làm đẹp mới, trên hạ tầng vừa tuân theo những nguyên tắc tổng thể khu đô thị kiểu Pháp, vừa thích hợp Điểm lưu ý cảnh sắc tự nhiên và văn hóa truyền thống địa phương trong thiết lập các tổng thể kiến trúc khu đô thị. Và Điểm lưu ý cộng đồng, những công trình xây dựng Nhà biệt thự này luôn có vườn hoa, cách xa nhau, có tầm nhìn thoáng ra cảnh sắc. Kỹ sư kiến trúc tài danh Ngô Viết Thụ từng nói, ở Đà Lạt, nhà không thấy trọn, núi không thấy trọn, cảnh luôn ảo huyền… KTS Hoàng Đạo Kính thì nhìn nhận, rừng thông và kiến trúc những căn Nhà biệt thự cổ xinh đẹp, nhưng không lúc nào lạc thời đã sinh ra nỗi buồn “đặc sản”, là “linh hồn” của Đà Lạt. Đó là nỗi buồn sang trọng được cấu thành từ “cuộc hôn phối” giữa tự nhiên và sự xây dựng của nhân sự.
Từ ô cửa quán coffe Nhà biệt thự trên đường Trần Hưng Đạo, trục di tích Đông – Tây của khu đô thị Đà Lạt, tôi chọn góc quán tĩnh lặng để lắng nghe chiều xuống thành phố Hồ Chí Minh mộng mơ, phố phường những bước đi không ríu vào nhau, thong dong và thư nhàn. Ngày thường, Đà Lạt “lặng” đến lạ. Thế cho nên, nên nhà thơ Nguyễn Duy đã “nghe mơ hồ một chiếc lá thông rơi”. Có lẽ rằng, nhiệt độ, môi trường tự nhiên tự nhiên đã tác động đến tư tưởng, ý niệm sống và phong thái của người dân xứ này!
Trong khuôn viên khách hàng sạn Palace
Phóng tầm nhìn toàn diện, hoàn toàn có thể nhận thấy địa hình Đà Lạt uyển chuyển, mượt mà, dẫn dắt tầm nhìn thiên về dãy núi Langbiang, tạo thành cảnh sắc thị giác khu đô thị đặc trưng. Đà Lạt mang dấu tích phong thái và ngôn từ kiến trúc Pháp khá rõ. Nhưng ngược lại, các nhà kiến trúc này cũng chịu tác động của Điểm lưu ý tự nhiên Đà Lạt. Đó là sự việc giao thoa tự nhiên. Những kiến trúc ở thành phố Hồ Chí Minh cao nguyên được sáng tạo từ nguồn ý tưởng địa phương để tạo thành kiểu kiến trúc độc đáo và khác biệt, đậm bản sắc. Thẩm mỹ tổ chức triển khai cảnh sắc, điều kiện kèm theo tự nhiên, lợi ích nhân văn, cùng thẩm mỹ kiến trúc công trình xây dựng đã đan dệt, xây dựng nên thương hiệu khu đô thị Đà Lạt, đủ để những bước đi lữ khách hàng dùng dằng chẳng muốn rời xa.
Các đỉnh tháp nhà thờ Chánh tòa, Trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt; khu vực và vị trị hồ Xuân Hương, khách hàng sạn Palace, nhà ga; thương hiệu chợ Đà Lạt và các dinh thự, Nhà biệt thự cổ; vị thế và bóng hình của phố trung tâm… đã tạo ra sơ đồ ảo khu đô thị Đà Lạt. Và chỉ mất những khu đô thị có ký ức, có hình mẫu mới hoàn toàn có thể tạo cho thị dân, khác nước ngoài sơ đồ ảo để xác định khu vực, để lưu định thương hiệu về khu đô thị mà mình đang sống, đã sống và từng là lữ khách hàng./.
Mai Văn Bảo