Làng cổ Tiên Điền thuộc thị trấn Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh TP. Hà Tĩnh, quê nhà Đại thi hào – Danh nhân văn hóa truyền thống toàn cầu Nguyễn Du, nay đã phủ lên mình chiếc áo Vùng quê mới (NTM) khang trang hơn. Tuy vậy, vùng đất địa linh nhân kiệt này vẫn giữ được nét trầm mặc, yên bình vốn có..
Khu lưu niện Đại thi hào – Danh nhân văn hóa truyền thống toàn cầu Nguyễn Du
Hồn xưa
Đến làng cổ Tiên Điền trong chiều Thu. Thả bộ trên tuyến phố vòng quanh co vào làng để cảm nhận sự bình yên, trầm mặc của Tiên Điền. Ngôi Từ đường dòng họ Nguyễn ở Tiên Điền đượm nét thâm trầm của thời hạn 400 năm. Trên từng thớ gỗ, sự tịch lặng, trang nghiêm của kiến trúc ngôi Từ đường như đang lặng lẽ “kể” mẩu truyện về dòng họ Nguyễn và vùng đất nổi danh Tiên Điền.
Trung tâm của làng cổ Tiên Điền, nơi được nhiều khách ghé thăm hơn hết là Khu lưu niệm Đại thi hào – Danh nhân văn hóa truyền thống toàn cầu Nguyễn Du. Toàn cảnh quần thể có diện tích quy hoạnh khoảng 28.000 mét vuông, được trồng nhiều cây xanh, bài trí theo lối làng quê Việt Nam truyền thống cuội nguồn. Vượt trội giữa Khu di tích lịch sử là tượng đài Nguyễn Du trong trang phục khăn đóng, áo dài, tay cầm bút lông toát lên vẻ nho nhã thư sinh của ông lúc đương thời. Tiết Thu, rặng liễu rủ bóng xuống dòng kênh yên bình trước khu lưu niệm, như một điểm vượt trội đầy thi vị.
Làng cổ Tiên Điền có bề dày truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc. Người dân đã sinh sống ở vùng đất này từ rất sớm, riêng dòng họ Nguyễn gốc Thanh Oai (nay thuộc TP Hà Nội) đã vào định cư ở Tiên Điền vào thời điểm đầu thế kỷ XVII. Trước đó, đã có nhiều dòng họ như họ Hà, họ Đặng… định cư trên mảnh đất nền này. Khi họ Nguyễn về lập nghiệp đã bồi đắp thêm bề dày truyền thống cuội nguồn hiếu học, khoa bảng và văn chương ở Tiên Điền rồi trở thành nổi danh xứ Nghệ.
Ngôi Từ đường họ Nguyễn ở làng cổ Tiên Điền
Câu vè “Lúa Hoa Viên, quan Tiên Điền, tiền Hội Thống”, muốn xác minh, Tiên Điền là vùng đất địa linh nhân kiệt, đời nào thì cũng sinh quan. Chỉ tính riêng hai triều đại Lê – Nguyễn, làng Tiên Điền đã có 6 vị đỗ đại khoa, 32 vị đỗ hương cống, cử nhân. Trong số đó, có những con người dân có đóng góp rất rộng lớn trong tiến trình tăng trưởng của non sông như cha con Tể tướng Nguyễn Nghiễm (1708 – 1775) và con là Nguyễn Khản (1734 – 1786).
Quan trọng đặc biệt, Đại thi hào Nguyễn Du, với một lượng tác phẩm đồ sộ cả chữ Hán lẫn chữ nôm, đặc biệt quan trọng là truyện Kiều – thi phẩm vượt tầm thời đại với những lợi ích cho muôn đời. Không chỉ có làm rạng danh dòng họ Nguyễn, vùng đất Tiên Điền, Nguyễn Du còn đưa nền văn học Việt Nam xứng tầm với toàn cầu từ cổ chí kim.
Trong thời đại Sài Gòn, Tiên Điền cũng đóng góp nhiều nhân tài cho non sông, như Giáo sư, nhà Khảo cổ học Hà Văn Tấn; TS Y khoa Hà Văn Quyết; Nhà sử học, nhà thơ Đặng Duy Phúc với nhiều tác phẩm văn thơ có mức giá trị, đặc biệt quan trọng cuốn: “Lịch sử Việt Nam viết bằng thơ” và một trong những tác phẩm viết về quê nhà như “Về Tiên Điền nhớ Nguyễn Du”, “Nguyễn Du với Thăng Long – Hà Nội”…
Là vùng đất khoa bảng, nay lại được phủ lên mình chiếc áo NTM, khang trang, nhưng Tiên Điền vẫn giữ được tầm vóc thâm trầm vốn có. Những cái cổng nhà bằng cây của một trong những hộ gia đình được cắt tỉa tỉ mỉ, thương lái trả cả tỉ bạc chưa bán, những bờ dậu bằng cây chè tàu xanh mướt…; và cả những ngôi nhà thời cổ của dòng họ Nguyễn, họ Hà mấy trăm năm. Tiên Điền ẩn trong mình nét trầm mặc của làng cổ nổi danh.
Đường vào thị trấn Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh TP. Hà Tĩnh
Tiên Điền ngày hôm nay.
Thời điểm ngày hôm nay, Tiên Điền đã phủ lên mình chiếc áo NTM, mang trong mình sứ mệnh là “trái tim” của huyện Nghi Xuân, tỉnh TP. Hà Tĩnh. Tiên Điền đã khang trang, đủ yêu cầu của thị trấn loại IV trực thuộc vùng kinh tế tài chính Nam Nghệ – Bắc Hà.
Đi trên tuyến phố nhựa thẳng tắp, rộng thênh thang từ Quốc lộ 1A, rẽ về phía Đông không tới 5km, Tiên Điền đã ở ngay trước mắt. Không hề là một làng quê nhỏ xíu, tháng 1/2020 Tiên Điền được sáp nhập vào thị trấn Xuân An, rồi lấy luôn tên thị trấn Tiên Điền. Với diện tích quy hoạnh 5,05 km2, dân số hơn 5.600 người, đồng thời địa giới hành chính được mở rộng, dân số to hơn, thị trấn Tiên Điền cũng xuất hiện một mạng lưới hệ thống hạ tầng hạ tầng bề thế, khang trang.
Tiên Điền, có thu nhập trung bình đầu người lên tới mức 70 – 75 triệu đồng/người/năm, cao hơn nữa nhiều so với thu nhập trung bình đầu người của tỉnh. Chuyển dời tổ chức cơ cấu kinh tế tài chính đúng lý thuyết, tiểu thủ công nghiệp xây dựng chiếm 56%. Trong tổ chức cơ cấu kinh tế tài chính, vận tốc tăng trưởng lợi ích sản xuất trung bình hàng năm trong nhiệm kỳ đạt 13,5%. Thừa hưởng trọn truyền thống cuội nguồn vùng đất khoa bảng văn chương, đời sống văn hóa truyền thống của Nhân dân được chú ý tâm điểm.
Sau 10 năm xây dựng NTM, đến nay, Tiên Điền đang đi vào quá trình xây dựng NTM văn minh kiên cố, dự kiến về đích vào ở thời gian cuối năm 2021.
Bến Giang Đình, nơi Nguyễn Du cùng mái ấm gia đình cập bến về lại quê nhà Tiên Điền
Trao đổi với phóng viên báo chí, ông Nguyễn Hải Nam, Quản trị Ủy Ban Nhân Dân huyện Nghi Xuân, phấn khởi nhấn mạnh vấn đề thêm, Tiên Điền xưa là vùng đất khoa bảng, văn nhân giàu truyền thống cuội nguồn. Ngày này, Tiên Điền đã có những bước tăng trưởng vượt bậc. Hạ tầng đạt yêu cầu của thị trấn loại IV”.
Chia tay Tiên Điền khi ánh sáng vàng của mùa Thu đã nhạt hẳn, rặng liễu vẫn đứng đó, rủ bóng xuống lòng kênh yên bình trước Khu lưu niệm Nguyễn Du, lòng thấy thật bình yên…
Khánh Ngân