30 năm qua, với quan điểm nhất quán, nhiều cấp ủy đảng, chính quyền sở tại địa phương và ngành văn hóa truyền thống đã có nhiều sáng tạo, linh hoạt trong triển khai, lồng ghép các sự kiện, Dự Án BĐS, đề án nhằm bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống các dân tộc trên địa phận, góp thêm phần liên kết quần chúng, tạo động lực tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội.
Điệu múa dân tộc Dao được khai thác và biểu diễn phục vụ khác nước ngoài tại Sa Pa.
Bảo tồn văn hóa truyền thống được triển khai sâu, rộng
Lào Cai có 25 nhóm, ngành dân tộc sinh sống, với kho tàng văn hóa truyền thống phong phú và khác biệt. Để giữ gìn, bảo tồn và phát huy kho tàng ấy, ngành văn hóa truyền thống xác lập cần xây dựng mạng lưới hệ thống thiết chế văn hóa truyền thống không thiếu thốn và đồng hóa từ tỉnh đến hạ tầng. Chính vì vậy, ngay sau thời điểm tái lập, Tỉnh ủy, HĐND, Ủy Ban Nhân Dân tỉnh đã phát hành nhiều nghị quyết, đề án, Dự Án BĐS, kế hoạch để xây dựng và tăng trưởng mạng lưới hệ thống thiết chế văn hóa truyền thống. Nhờ vậy, từ 12 nhà văn hóa truyền thống thôn, bản (tiến trình 1991 – 1999), đến nay, 100% thôn, bản, tổ dân phố có nhà/điểm sinh hoạt văn hóa truyền thống quần chúng; 100% xã, phường, thị trấn có nhà văn hóa truyền thống. Đồng thời đó, mạng lưới hệ thống Bảo tàng tỉnh, Trung tâm Văn hóa truyền thống – Điện ảnh tỉnh, rạp chiếu phim… được xây dựng khang trang, tiến bộ, đáp ứng nhu cầu yêu cầu thưởng thức văn hóa truyền thống tinh thần trở nên cao của người dân.
Đề án “Phát triển văn hóa, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc Lào Cai” được triển khai từ thời điểm năm 2001 đã tạo chuyển biến lớn trong nhận thức của cán bộ và người dân về tầm trọng điểm của bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc. Từ 10 đội văn nghệ sinh hoạt không thường xuyên trong thời điểm đầu tái lập, đến nay, tỉnh đã có hơn 1.000 đội, câu lạc bộ văn hóa truyền thống – văn nghệ, trong đó có khoảng gần 600 đội, câu lạc bộ văn hóa truyền thống – văn nghệ tại những thôn, bản, xã, phường giữ sinh hoạt và tập luyện thường xuyên.
Từ những trào lưu, sinh hoạt văn hóa truyền thống, văn nghệ sôi sục, rộng rãi đã xuất hiện những nổi bật văn hóa truyền thống tiêu biểu vượt trội, nghệ nhân văn hóa truyền thống. Đến nay, toàn tỉnh có 19 người được công nhận là nghệ nhân dân gian, nghệ nhân ưu tú ở nhiều chủng loại hình văn hóa truyền thống dân tộc. Họ cũng là những người dân tích cực tham gia bảo tồn, truyền dạy và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc ở địa phương.
Nghệ nhân Ưu tú Lồ Lài Sửu, xã Thanh Bình (huyện Mường Khương) bày tỏ: Tôi luôn nỗ lực truyền dạy những gì mình biết về văn hóa truyền thống dân tộc Bố Y với ước muốn thế hệ trẻ sẽ yêu và có ý thức giữ gìn những nét trẻ đẹp truyền thống lịch sử của dân tộc mình, không để mai một bản sắc.
Trên địa phận tỉnh hiện có hơn 50 di tích văn hóa truyền thống được xếp hạng di tích cấp vương quốc và cấp tỉnh; hơn 30 liên hoan được giữ và phục dựng; khoảng 25 lớp truyền dạy chữ Nôm Dao. Lào Cai còn là một địa phương đứng trong tốp đầu toàn quốc về số lượng di tích văn hóa truyền thống, với 37 di tích văn hóa truyền thống phi vật thể cấp vương quốc, 2 di tích đại diện thay mặt trái đất (Nghi lễ kéo co Tày, Giáy và Nghi lễ triển khai then Tày, Nùng, Thái).
Xúc tiến tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội
Trên hành trình “biến di sản thành tài sản”, việc các địa phương tâm điểm trùng tu, tôn tạo, bảo tồn các di tích lịch sử hào hùng – văn hóa truyền thống, danh lam, thắng cảnh cũng góp thêm phần thu hút khác nước ngoài tới tham quan, chiêm bái, biến những nơi này trở thành những điểm đến lựa chọn thú vị, góp thêm phần xúc tiến thương mại, phục vụ.
Khái niệm huyện Bắc Hà, dinh thự Hoàng A Tưởng là một trong những di tích lịch sử hào hùng – văn hóa truyền thống nổi tiếng. Nhờ được tâm điểm trùng tu, bảo tồn nên dù đã trải qua 100 năm tồn tại, ở đây vẫn giữ được những nét kiến trúc khác biệt, là điểm đến lựa chọn không thể thiếu trong hành trình tham quan, trải nghiệm Bắc Hà. Ngoài ra, các câu lạc bộ văn hóa truyền thống, thẩm mỹ như Câu lạc bộ khèn Mông Bắc Hà thường xuyên giữ các lớp khèn thiếu nhi để truyền dạy và xây dựng các đội văn nghệ biểu diễn, phục vụ yêu cầu thưởng thức thẩm mỹ dân tộc tại dinh thự Hoàng A Tưởng; phiên chợ tối Bắc Hà, nhiều khu du ngoạn, nhà nghỉ, homestay cũng góp thêm phần xúc tiến kinh tế tài chính – xã hội địa phương tăng trưởng…
Đồng thời cảnh sắc tự nhiên và nhiệt độ tuyệt vời thì bản sắc văn hóa truyền thống khác biệt được xác lập là “món ăn tinh thần” không thể thiếu, thu hút khách hàng du ngoạn đến với Sa Pa. Ông Vương Trinh Quốc, Quản trị Ủy Ban Nhân Dân thị xã Sa Pa cho biết thêm: Trong năm qua, thị xã Sa Pa luôn giữ các sinh hoạt liên hoan văn hóa truyền thống thường niên, tổ chức triển khai nhiều sinh hoạt trải nghiệm văn hóa truyền thống quần chúng. Địa phương còn khai thác và biểu diễn thẩm mỹ dân tộc ở những điểm du ngoạn nổi tiếng như nơi cáp treo, đỉnh Fansipan nhằm thu hút khách hàng du ngoạn.
Trong công tác bảo tồn văn hóa truyền thống, sự kiện “Mỗi cộng đồng, mỗi dân tộc, mỗi vùng có đặc sản trở thành hàng hóa” đã hỗ trợ nhiều thành phầm văn hóa truyền thống của người dân các địa phương xây dựng được thương hiệu, trong đó nhiều món đồ đang trở thành thành phầm sản phẩm & hàng hóa nổi tiếng thú vị khác nước ngoài, như thuốc tắm của người Dao đỏ, thổ cẩm Tả Phìn (Sa Pa), rượu San Lùng (Bát Xát), thành phầm mây tre đan của người Tày ở Nghĩa Đô (Bảo Yên)… giúp người dân tăng trưởng kinh tế tài chính.
Các địa phương xây dựng thành công xuất sắc nguyên mẫu du ngoạn quần chúng với những điểm du ngoạn văn hóa truyền thống đã tạo ra sức thú vị cho những tuyến du ngoạn. Nhiều nguyên mẫu du ngoạn quần chúng đã góp thêm phần tốc độ tiến trình xây dựng vùng quê mới, xóa đói, giảm nghèo. Các nguyên mẫu kinh tế tài chính gắn với giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc do chính những người dân dân địa phương làm chủ đã tạo việc làm, nâng lên thu nhập, tiêu biểu vượt trội là nguyên mẫu Tổng hợp tác trồng lanh và tăng trưởng thành phầm thổ cẩm đồng bào Mông xã Tả Phìn (Sa Pa); Tổ phụ nữ could, thêu thổ cẩm thôn Ngải Chồ, xã Y Tý (Bát Xát); Liên minh xã Bảo tồn và phát huy truyền thống lịch sử xã Nghĩa Đô (Bảo Yên)…
Văn hóa truyền thống rực rỡ của đồng bào dân tộc thiểu số ở Lào Cai đã tạo ra sức thú vị cho những tuyến du ngoạn.
Liên kết quần chúng các dân tộc
Ông Hà Văn Thắng, Giám đốc Sở Văn hóa truyền thống, Thể thao và Du ngoạn xác minh: Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc không những giúp liên kết quần chúng các dân tộc trong tỉnh, mà còn phải liên kết với quần chúng dân tộc quốc tế, nâng tầm văn hóa truyền thống các dân tộc trên địa phận qua việc đối ngoại văn hóa truyền thống, ngoại giao văn hóa truyền thống. Điểm vượt trội là luân phiên tổ chức triển khai các sinh hoạt giao lưu văn hóa truyền thống, tặng sách giữa Lào Cai (Việt Nam) và các tỉnh của Trung Quốc; tour du ngoạn “2 quốc gia, 6 điểm đến”; sự kiện Hòa âm dân gian Israel và Việt Nam tại Lào Cai năm 2019; Ngày văn hóa truyền thống Nước Hàn tại Sa Pa năm 2020… góp thêm phần đưa văn hóa truyền thống các dân tộc trên địa phận tỉnh nói riêng và Việt Nam nói cộng đồng ra toàn cầu.
Trên tuyến phố hội nhập và tăng trưởng, việc giữ được những nét văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử đặc trưng là trọng điểm, xác minh vị trí, vai trò của không ít dân tộc trên địa phận tỉnh, góp thêm phần xây dựng nền văn hóa truyền thống tiên tiến và phát triển, đậm đà bản sắc dân tộc.
Hoàng Thương