1/Rơ Châm Khánh, chàng nghệ nhân Jrai trẻ tuổi, từ nhỏ đã dành riêng tình yêu cho âm nhạc truyền thống lâu đời. Anh gắn bó cuộc sống mình với ống trúc, chiếc lồ ô, quả bầu, hằng ngày chế tác nhạc cụ, phục vụ cho công tác biểu diễn, sáng tác và truyền dạy các các bạn trẻ.
Rơ Châm Khánh (bên phải) cùng các các bạn trẻ diễn tấu nhạc cụ truyền thống lâu đời phối hợp văn minh.
Say sưa tìm tòi, làm ra nhiều loại nhạc cụ dân tộc như T’rưng, chuông gió, krông put, sáo…, Rơ Châm Khánh nói rằng: “Để tạo nên nhạc cụ hoàn chỉnh, đầu tiên là tìm nguồn nguyên liệu. Tre, nứa, lồ ô ngày càng khó tìm, phải đi vào làng xa, có khi phải đến khu vực khác mới có nên mất nhiều công sức. Khi tìm được nguyên liệu vừa ý thì sơ chế, cắt gọt, phơi khô, xử lý mối mọt… Sau đó, mới chế tác, thẩm âm… Ngoài việc để biểu diễn, trưng bày, nếu có khách đặt mua, tôi sẽ làm theo yêu cầu”.
Thao tác làm việc tại Trung tâm Văn hóa truyền thống, Vấn đề và Thể thao huyện Đức Cơ (Gia Lai), Rơ Châm Khánh dành riêng hết thời hạn cho khu xưởng nhỏ. Từ đó, tiếng đục đẽo, cưa mài, chỉnh âm vang vọng suốt ngày. Ngoài việc chế tác anh còn chơi được thành thạo từ nhiều chủng loại nhạc cụ văn minh như organ, guitar, trống… và khôn khéo phối hợp các nhạc cụ dân tộc – văn minh một cách hài hòa và hợp lý khi biểu diễn.
2/Đàn đá là nhạc cụ độc đáo và khác biệt được Khánh sáng tạo ra sau nhiều tháng trời mày mò phân tích kỹ thuật lắp, chỉnh sửa âm thanh. Để làm được chiếc đàn đá đạt chuẩn phải hiểu những đặc tính của đá. Trọng điểm nhất là chọn được loại đá nào khi gõ phát ra được âm thanh trong trẻo và ngân vang. Rơ Châm Khánh tâm tư tình cảm: “Khi chọn được loại đá vừa ý, việc đầu tiên là xẻ đá để tạo độ phẳng đều, kích thước từng viên đá được cắt nhỏ dần. Sau đó, đến khâu có độ khó cao là chỉnh âm theo tiêu chuẩn quốc tế. Để làm được điều này, mình mất rất nhiều thời gian và tâm sức. Sau khi chỉnh được âm thì đặt từng viên đá lên một chiếc khung được nối lại với nhau”. Chiếc đàn đá đã theo Khánh lượn mọi chỗ biểu diễn phục vụ bà con dân làng và khác nước ngoài gần xa. Một chiếc đàn đá thường thì, giản dị và đơn giản gồm 16 đến 18 âm. Một chiếc đàn đúng yêu cầu và chuyên nghiệp thì nên đến 32 âm và khi lắp vào khung sẽ tạo thành hai tầng, rất thích mắt.
Mong ước lớn số 1 của anh Rơ Châm Khánh là âm nhạc dân tộc ngày càng trở nên được người xem tiếp nhận tại những hội thi, hội diễn, các sân chơi âm nhạc chuyên nghiệp. Như vậy, âm nhạc dân tộc mới đến gần hơn với người thưởng thức, tạo thêm công ăn việc làm, nâng lên đời sống và cống hiến cho người dân trong làng.
Bài & ảnh: Võ Thanh Thảo