Không chỉ có là người giáo viên tận tụy với nghề, hết lòng yêu thương học viên, chàng trai trẻ Tưih (người Ba Na một vài vùng không tồn tại họ) người dân tộc thiểu số Ba Na, quê ở làng Dur, xã Glar, huyện Đắk Đoa, tỉnh Gia Lai còn dành riêng phần lớn thời hạn để thiết lập những bộ trang phục thổ cẩm truyền thống lâu đời của dân tộc mình theo một cách rất riêng để “giữ hồn” dân tộc, tiếp sau đó đăng tải trên social…
Với học viên thân yêu, thầy Tưih luôn thân mật và gần gũi, hết lòng hỗ trợ vì sự tiến bộ của trẻ nhỏ vùng cao. Ảnh chụp trước thời điểm ngày 27-4-2021. Ảnh: Thái Kim Nga
Vào dịp nghỉ Hè, nếu về với làng Dur, xã Glar, huyện Đắk Đoa, sẽ không còn khó để phát hiện thương hiệu người thanh niên mà trẻ nhỏ trong làng vẫn thường gọi là thầy giáo Tưih (giáo viên trường tiểu học xã Glar) đang say sưa kẻ, vẽ, viết trên những trang giấy trắng. Thật ra, việc làm thường nhật của người thanh niên này không chỉ có là soạn ra những trang giáo án để chuẩn bị sẵn sàng cho năm học mới, mà anh còn tỉ mỉ thiết lập nên những bộ trang phục thổ cẩm khác biệt, đổi mới, rất tương thích với thị hiếu của người trẻ tuổi lúc này. Đây rất có thể xem là ý tưởng mới lạ, cách làm hay, hiệu suất cao để mang thành phầm trang phục thổ cẩm làng Dur vươn ra khắp mọi miền quốc gia, thông qua đó, trực tiếp giúp cho nghề dệt thổ cẩm của dân tộc Ba Na không trở nên mai một trước sự việc thay đổi của thời hạn.
Trò chuyện với Cửa Hàng chúng tôi, thầy Tưih bộc bạch: “Từ nhỏ, mình đã thích nghề dệt thổ cẩm, nhưng vì đây là công việc dành cho phụ nữ, nên gia đình không cho đụng tay vào. Chính vì vậy, mình đã theo nghề giáo viên với mong muốn khi ra trường được về quê hương dạy chữ cho các em trên mảnh đất khó khăn này. Tuy nhiên, trước nguy cơ nghề dệt thổ cẩm truyền thống bị mai một, mình vẫn âm thầm nghiên cứu, cố gắng tìm tòi, học hỏi để giữ cho được cái nghề ông bà, tổ tiên để lại. Cứ như thế, như mối duyên ràng buộc, những tấm thổ cẩm cứ cuộn chặt lấy mình với niềm say mê vô điều kiện”.
Từ xa xưa, người Ba Na ở làng Dur nói riêng, cả vùng phía Đông của tỉnh Gia Lai nói cộng đồng thường vào rừng lấy vỏ cây, dây mây về để dệt nên những tấm thổ cẩm kết thành quần, áo, váy, khố để mặc. Mọi nguyên vật liệu tạo nên sự tấm vải khác biệt ấy đều được bà con chắt lọc từ tự nhiên, thô sơ nhưng bền chặt.
Trải qua thời hạn, với việc trợ giúp của máy móc và kỹ thuật, những tấm thổ cẩm dệt thủ công ngày càng trở nên trở thành tinh xảo và phong phú về sắc tố hơn (thổ cẩm truyền thống lâu đời của dân tộc Ba Na có 3 màu chủ yếu là đỏ, đen và trắng). Tuy nhiên vậy, qua “lăng kính” của những người dân trẻ tuổi như thầy giáo Tưih thì muốn giữ lại và tăng trưởng nghề thổ cẩm truyền thống lâu đời, điều tiên quyết là phải tạo thu nhập nhập ổn định. Mà, muốn có thu nhập nhập ổn định thì phải phong phú hóa, nâng lên quality thành phầm để sở hữu “chỗ đứng” trên thị trường.
Từ tâm lý này, thầy Tưih quan trọng đặc biệt tâm điểm đến áo cưới thổ cầm truyền thống lâu đời phối hợp nhiều cụ thể tân tiến. Theo thầy Tưih, cuộc sống thường ngày tân tiến đã cuốn người làng vào những gánh nặng mưu sinh, nét văn hóa truyền thống nói cộng đồng, nghề dệt thổ cẩm truyền thống lâu đời nói riêng vì vậy đang dần dần bị mai một. Trăn trở và hành vi, thầy Tưih đã lên ý tưởng làm mới trang phục thổ cẩm truyền thống lâu đời theo Xu thế tân tiến, phong phú mẫu mã, tương thích với thị hiếu của người trẻ tuổi lúc này, vẫn giữ được những đường nét truyền thống lâu đời.
“Mình muốn tạo ra những mẫu thiết kế thổ cẩm trẻ trung, hiện đại, hợp với thời trang, nhưng không làm mất đi giá trị của thổ cẩm mà ông bà tổ tiên đã tạo nên từ ngàn xưa. Khi đôi bạn trẻ được khoác lên mình bộ trang phục đám cưới được thiết kế từ chất liệu thổ cẩm truyền thống sẽ luôn cảm thấy tự hào vì nét đẹp văn hóa của quê hương mình” – Thầy giáo Tưih nói rằng.
Bộ trang phục cưới thổ cẩm thứ nhất được thầy giáo Tưih thiết lập là dành riêng cho phụ huynh mình mang trong mùa kỉ niệm ngày cưới. Thành phầm này là việc phối hợp hợp lý trong những đường nét truyền thống lâu đời mang tính chất truyền thống với những đường viền tân tiến. Từ “tác phẩm” đầu tay này, chàng trai trẻ người dân tộc thiểu số Ba Na tiếp tục mày mò nghiên cứu và phân tích, sáng tạo ra những bộ trang phục làm bằng vật liệu thổ cẩm dành riêng cho các lứa tuổi. Thậm chí là, anh còn tồn tại ý tưởng táo bạo là lúc kết đủ các điều kiện kèm theo sẽ ĐK thương hiệu cho trang phục thổ cẩm của làng Dur, xã Glar để vừa đưa sắc màu thổ cẩm vươn xa đến mọi miền quốc gia, vẫn giữ được “cốt cách” của dân tộc mình.
Thầy giáo Tưih reviews thành phầm của tôi với quý khách. Ảnh chụp trước thời điểm ngày 27-4-2021. Ảnh: Thái Kim Nga
Do phải tập trung chuyên sâu vào việc làm giảng dạy ở trường lớp nên phần lớn áo, váy cưới thổ cẩm đều được mẹ và chị gái trong mái ấm gia đình tương hỗ dệt thủ công. Rất bình dị và mộc mạc, khi đã thiết lập xong bộ trang phục nào đó, thầy Tưih “trưng dụng” luôn những người thân trong gia đình trong mái ấm gia đình làm “người mẫu” để có thể chụp ảnh, tiếp sau đó đưa lên social. Vừa mới đây, bộ ảnh kỉ niệm ngày cưới của phụ huynh anh đã nhận được được thật nhiều sự tâm điểm của cộng đồng dân cư mạng.
Ngoài tình yêu với thổ cẩm truyền thống lâu đời, thầy Tưih còn là một giáo viên trẻ năng động, sáng tạo với nhiều sinh hoạt hướng tới sự tăng trưởng toàn diện và tổng thể cho học viên vùng cao. Ông Bùi Quang Thoại, Phó Quản trị Ủy Ban Nhân Dân xã Glar nói rằng với Cửa Hàng chúng tôi: “Sinh ra và lớn lên trên đất làng, nên thầy Tưih hiểu rất sâu tâm lý của phụ huynh và học sinh trên địa bàn mình. Thường vào mỗi mùa gieo trồng và thu hoạch, học sinh đồng loạt nghỉ học để lao động phụ giúp cha mẹ. Cùng với Ban giám hiệu và các đồng nghiệp, thầy Tưih phải đi gõ cửa từng nhà, lên tận nương rẫy để vận động học sinh đến lớp. Các cháu học sinh trên địa bàn thường nói với nhau rất thích học thầy Tưih vì tính tình của thầy hòa đồng, hoạt bát, hay tổ chức nhiều trò chơi tập thể phù hợp với sở thích của trẻ em trong làng. Thầy Tưih vừa là giáo viên dạy giỏi, vừa là người tâm huyết, có nhiều đóng góp trong việc bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình”.
Thái Kim Nga