Chùa Bửu Lengthy, hay Thiền viện Tổ đình Bửu Lengthy, tọa lạc tại số 81 phố Nguyễn Xiển (phường Lengthy Bình, quận 9, TP. Hồ Chí Minh Thủ Đức), cách trung tâm TP. Hồ Chí Minh Sài Gòn khoảng 25km. Chùa nổi tiếng với kiến trúc rất dị, lộng lẫy; có sự giao thoa giữa phong thái kiến trúc Phật giáo Nam tông ở nơi Khu vực Đông Nam Á với phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ của triều Nguyễn ở Việt Nam, tạo thành dấu ấn đậm nét
Tòa bảo tháp Gotama Cetiya lộng lẫy giữa trời xanh.
Ngôi chùa quan trọng
Ở trong khuôn viên 11ha, trên ngọn đồi có vị trị khác hoàn toàn với nơi xung xung quanh, chùa Bửu Lengthy nhìn ra sông Đồng Nai tấp nập thuyền bè qua lại, nhưng khuôn viên bên trong vô cùng thanh tịnh. Bắt đầu, chùa chỉ là một tịnh thất, do cư sĩ Võ Hà Thuật (1901 – 1969) xây dựng năm 1942. Năm 1958, ông dâng cúng toàn cảnh tịnh thất cho Hòa thượng Hộ Tông – vị Tăng thống thứ nhất của Giáo hội Tăng già Nguyên thủy Việt Nam để xây dựng Thiền viện Tổ đình Bửu Lengthy. Đây sẽ là ngôi tổ đình của Phật giáo Nam tông – một trong 9 hệ phái Phật giáo ở Việt Nam.
Thiền viện Tổ đình hay chùa Bửu Lengthy được trùng tu, xây dựng trong nhiều năm, khởi đầu gồm những công trình xây dựng được xây dựng theo lối kiến trúc của thời Nguyễn. Cho tới trước trong năm 2007, chùa đã hoàn thiện các hạng mục: Chính điện, tổ đường, trai đường, tăng xá, cling Bồ tát Khổ hạnh, tượng đức Phật nhập Niết bàn hay khu Bồ đề Phật cảnh…
Trong năm 2007, chùa được trùng tu và xây dựng thêm tòa bảo tháp Gotama Cetiya – ngôi bảo tháp lớn số 1 Việt Nam, cao 56m, rộng hơn 2.000m2, có sức chứa hơn 2.000 người, được thiết lập theo phong thái kiến trúc đặc trưng của Phật giáo Nam Tông, thường thấy trong số ngôi chùa ở Thái Lan, Myanmar, Campuchia…
Tòa bảo tháp Gotama Cetiya gồm 1 tháp trung tâm cao 7 tầng, 4 tháp nhỏ xung xung quanh có tên thường gọi: Đản sinh, Thành đạo, Pháp luân và Niết bàn. Các tòa tháp này đều được sơn white color với phần mái thiết lập kiểu chóp nhọn dát đồng thau, tôn vinh nét cổ kính, hoành tráng, khiến cho công trình xây dựng trở thành vượt trội giữa rừng cây. Các cầu thang dẫn lên chính điện tòa tháp trung tâm được trang trí hình rồng ngậm hạt minh châu đắp nổi đầy trẻ trung và tràn trề sức khỏe. Mạng lưới hệ thống mái vòm, hành lang cửa số, cửa chính được tạo bởi hoa văn, phù điêu đắp nổi cầu kỳ, mang ý nghĩa của nền văn minh lưu vực sông Ấn và văn hóa truyền thống Việt Nam. Tầng trệt và tầng 2 của bảo tháp là hội trường. Tầng 3, 4 là thiền đường. Tầng 5 là nơi đặt xá lợi Phật, do vậy, ở đây còn được gọi là chùa Xá Lợi.
Trước tòa bảo tháp là một hồ nước hình bán nguyệt, xung quanh năm xanh màu ngọc bích. Hồ có diện tích quy hoạnh 280m2, xung xung quanh là các cây thạch đăng tự cùng tượng hạc đứng trên lưng rùa thường thấy trong chùa Việt. Việc đặt hồ nước trước chùa cũng là kiểu kiến trúc thịnh hành ở những ngôi chùa Việt truyền thống cuội nguồn. Điều này đã cho chúng ta thấy sự giao thoa văn hóa truyền thống giữa các nước trong nơi với Việt Nam, thông qua đó thể hiện sự hòa hợp của Phật giáo Nam Tông với văn hóa truyền thống Phật giáo Việt Nam nói công cộng. Năm 2019, chùa Bửu Lengthy được tạp chí Nationwide Geographic của Mỹ đánh giá là một trong 10 công trình xây dựng kiến trúc Phật giáo có thiết lập đẹp tuyệt vời nhất trái đất.
Điểm phượt văn hóa truyền thống – tâm linh
Không chỉ là gây tuyệt vời với lối kiến trúc rất dị, chùa Bửu Lengthy còn nổi tiếng là “ngôi chùa không nhang khói” suốt hơn 60 năm qua. Phật tử, khác nước ngoài khi tới chùa chỉ lòng thành bái Phật, không thắp hương và chấp hành các quy định về trang phục, văn hóa truyền thống ứng xử, khiến cho khu vực chùa càng trở thành tôn nghiêm, thanh tịnh.
Không những thế, chùa Bửu Lengthy còn là vấn đề tự sướng “check-in” và tìm hiểu văn hóa truyền thống của thanh niên TP. Hồ Chí Minh Sài Gòn. Hà Hạnh Thu, 25 tuổi, sinh viên Trường ĐH Kiến trúc TP. Hồ Chí Minh Sài Gòn cho thấy: “Trước đây, em và các bạn thường tới chùa Bửu Long để chụp ảnh, tìm hiểu phong cách kiến trúc cùng sự đa dạng văn hóa của công trình. Nơi đây giống như một trường học thu nhỏ, giúp chúng em có thêm kiến thức thực tế”.
Đến chùa Bửu Lengthy, khác nước ngoài còn được lắng nghe các vị hòa thượng giảng bài, đọc kinh Tạng Pali hay chiêm ngưỡng và ngắm nhìn cây bồ đề được chiết từ nhánh của cây chính – nơi Phật tu thành chính quả tại Ấn Độ. Bà Trương Thị Trúc Mai, một Phật tử ở quận Tân Bình nói rằng: “Khi chưa giãn cách xã hội, tôi thường đến chùa Bửu Long mỗi cuối tuần để thiền và hòa mình vào không gian thiên nhiên yên bình nơi đây. Sau mỗi lần như vậy, tôi tìm thấy sự an yên trong tâm hồn và cố gắng lan tỏa những điều tốt đẹp tới những người xung quanh”.
Vào thời khắc thích hợp, thử một lần ghé chùa Bửu Lengthy, leo lên tầng gác thứ tư và nhìn xuống, khác nước ngoài sẽ thấy toàn cảnh sông Đồng Nai, phía xa là trung tâm TP. Hồ Chí Minh Sài Gòn với những công trình xây dựng nhà cao tầng văn minh. Thả hồn giữa khu vực xanh mát, lắng nghe thanh âm của hàng trăm chiếc chuông gió trên nóc tòa bảo tháp Gotama Cetiya, khác nước ngoài sẽ cảm thấy trân quý hơn những khoảnh khắc bình yên như vậy…
Nguyễn Trung