Triển lãm 3D tài liệu tàng trữ vương quốc về Giáo dục đào tạo dưới triều Nguyễn (1802 – 1945) sẽ ra mắt ngày 03/9.
Triển lãm với trên 100 tài liệu rực rỡ được lựa chọn từ khối Châu bản, Mộc bản triều Nguyễn – Di tích tư liệu toàn cầu được ra mắt theo 5 chủ đề: Khai giảng, Trường học, Người thầy, Học tập – thi tuyển, Khuyến học – khuyến tài.
Chủ đề I Khai giảng: Lễ khai giảng được tổ chức theo ngày tốt mà Khâm thiên giám chọn, sau ngày khai ấn. Công tác chuẩn bị sẵn sàng cho lễ khai giảng được xúc tiến chu đáo. Ngày khai giảng ở Văn Miếu Quốc Tử Giám ra mắt trang trọng. Quan Tế tửu dẫn theo toàn cảnh thầy trò – mũ áo chỉnh tề lên Di Luân đường làm lễ yết cáo Tiên sư (Khổng Tử). Lễ Khai giảng dưới triều Nguyễn mang đậm dấu ấn thời đại lúc bấy giờ.
Chủ đề II Trường học: Dưới triều Nguyễn, mạng lưới hệ thống trường học công lập được mở rộng rãi từ Kinh đô tới những địa phương, tổ chức triển khai đến cấp huyện ở đồng bằng và cấp châu một trong những nơi ở miền núi. Mạng lưới hệ thống trường học hoạt động và sinh hoạt một cách quy củ, chuyên nghiệp.
Chủ đề III Người thầy: Qua Châu bản, Mộc bản triều Nguyễn, rất có thể thấy trong xã hội xưa, người thầy toạ lạc vai trò vô cùng trọng điểm, không những là người dạy chữ mà còn phải dạy lễ nghi, đạo lí, là tấm gương mẫu mực và được xã hội trọng vọng, tôn vinh.
Vì vậy, việc tuyển chọn người làm thầy luôn nhắm tới yêu cầu giỏi chữ nghĩa văn chương, đồng thời có đạo đức, khí tiết theo quy tắc trong ý niệm lúc bấy giờ, như lời dụ của hoàng đế Tự Đức “không câu nệ là người trong hạt hay người khác nha, thấy người tài đức nổi trội thì làm tập tâu đầy đủ dâng lên”.
Châu bản, Mộc bản triều Nguyễn đã và đang lưu lại tên tuổi của nhiều người thầy tiêu biểu vượt trội là tấm gương sáng ngời về đạo đức, khí tiết và học vấn uyên bác.
Chủ đề IV Học tập – thi tuyển: Thi tuyển được đánh giá là tuyến đường để nhà vua tuyển chọn người ra giúp việc cho triều đình trong hoạt động và sinh hoạt trị nước. Triều Nguyễn đã kế thừa những kinh nghiệm lâu năm và định chế về tổ chức triển khai khoa cử ở những triều đại trước, đồng thời cũng là triều đại hoàn thiện các hoạt động và sinh hoạt thi tuyển ở một bước cao hơn nữa, để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý giá cho hoạt động và sinh hoạt giáo dục và thi tuyển lúc này.
Tính vô tư, trang nghiêm trong học tập, thi tuyển được tôn vinh. Quan trọng đặc biệt, để đáp ứng sự vô tư, trong trắng trong kỳ thi, những người dân dự vào hội đồng thi, nếu có quan hệ thân thuộc với người dự thi phải khai báo để “hồi tị” (tránh né), nếu cố ý không khai báo sẽ bị trừng phạt nghiêm khắc.
Chủ đề V Khuyến học – khuyến tài: Châu bản, Mộc bản triều Nguyễn đã cho chúng ta biết các vua triều Nguyễn rất coi trọng việc chiêu hiền đãi sĩ. Nhà vua ban sách vở, dầu đèn, cấp lương cho Giám sinh ăn học ở Văn Miếu Quốc Tử Giám. Giám sinh ở xa quê được cấp tiền mua chăn đệm chống rét để đáp ứng sức khỏe thể chất. Triều Nguyễn còn là một triều đại có chủ trương khuyến học khái niệm dân tộc ít người.
Nền giáo dục xưa, trong đó có Giáo dục đào tạo dưới triều Nguyễn (1802 – 1945) đã lùi xa nhưng tính vô tư nghiêm minh trong khoa cử, cách rèn luyện tinh thần học tập, cách tu dưỡng đạo đức nhân cách, hun đúc khí tiết cho nhân sự,… của người xưa vẫn là những lợi ích có sức sống kiên cố, lâu dài trong thời đại thời nay.
Triển lãm 3D tài liệu tàng trữ “Giáo dục triều Nguyễn – vang vọng còn lại” do Trung tâm Tàng trữ vương quốc I và Trung tâm Tàng trữ vương quốc IV phối hợp tổ chức triển khai, nhân thời cơ khai giảng đón nhận năm học mới.
Triển lãm khởi đầu ra mắt từ thời điểm ngày 03/9/2021. Thương hiệu và vấn đề về triển lãm sẽ tiến hành update thường xuyên trên web site (http://archives.org.vn/) và fanpage (https://www.fb.com/luutruquocgia1/) của Trung tâm Tàng trữ vương quốc I./.
Hồng Hà