Lào Cai: Biến di tích thành tài sản

Điệu múa truyền thống lịch sử của dân tộc Xa Phó.  Ảnh: Ngọc Bằng

Để xúc tiến hiệu suất cao trọng trách bảo tồn văn hóa truyền thống, tỉnh đã phát hành nhiều cơ chế, chủ trương tạo điều kiện kèm theo cho việc phân tích, sưu tầm, phục dựng, bảo tồn và phát huy lợi ích văn hóa truyền thống các dân tộc được thuận tiện hơn. Ngành văn hóa truyền thống luôn chú ý xúc tiến hiệu suất cao tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, các đề án, dự án Bất Động Sản bảo tồn, khai thác và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống các dân tộc Lào Cai, trong đó xúc tiến trọng trách kép là vừa bảo tồn vừa khai thác, từng bước gắn bảo tồn với tăng trưởng phượt dựa vào nền tảng là di tích văn hóa truyền thống. Thật nhiều di tích văn hóa truyền thống được phục dựng, bảo tồn và tăng trưởng, trở thành nguồn tài nguyên trọng điểm trong tăng trưởng phượt cộng đồng dân cư ở những địa phương.

Xác lập bảo tồn và tăng trưởng văn hóa truyền thống phải music hành với tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội, ngành văn hóa truyền thống đã nhắm tới khôi phục các tiệc tùng truyền thống lịch sử. Đã có hàng trăm nghi lễ, tiệc tùng của đồng bào được khôi phục, như tiệc tùng xuống đồng của đồng bào Tày, Giáy; tiệc tùng Gầu tào của đồng bào Mông; lễ Lập tịch, tết Nhảy của người Dao; lễ mệnh danh con, vào trong nhà mới của người Thái… đồng thời tăng nhanh đưa vấn đề về hạ tầng để đẩy lùi tệ nạn xã hội, tập quán lỗi thời. Hàng nghìn hiện vật đã được Bảo tàng tổng hợp tỉnh sưu tầm, bảo vệ; hàng trăm di tích lịch sử hào hùng văn hóa truyền thống, danh lam, thắng cảnh được phân tích, xây dựng hồ sơ xếp hạng di tích cấp vương quốc và cấp tỉnh, như khu chạm khắc đá cổ Sa Pa, đền Bảo Hà, đền Thượng, dinh Hoàng A Tưởng, khu căn cứ cách mạng Cam Đường…

Bảo tồn nghề thủ công truyền thống lịch sử của những dân tộc như nghề đan lát của người Mông, người Hà Nhì; nghề rèn đúc của người Mông, chạm khắc bạc người Dao, thêu dệt thổ cẩm của những dân tộc Mông, Dao, Xa Phó, Giáy…; khôi phục, bảo tồn 12 tiệc tùng truyền thống lịch sử, xây dựng 9 thôn, bản văn hóa truyền thống phượt; sưu tầm, khôi phục, bảo tồn được 2.000 bài dân ca, các điệu múa truyền thống cổ truyền các dân tộc Mông, Dao, Tày, Giáy, Hà Nhì…; tổ chức dự án Bất Động Sản tổng kiểm kê tình trạng kho sách cổ ở 466 làng người Dao trên địa phận tỉnh, đánh mã số kiểm kê hơn 11.000 cuốn sách cổ, chụp hơn 20.000 tấm hình kỹ thuật số về các cuốn sách cổ, sưu tầm, biên dịch hơn 700 cuốn sách cổ, tổ chức triển khai in ấn, xuất bản 3 tập sách cổ người Dao; trùng tu tôn tạo các di tích được xếp hạng như đền Thượng, đền Mẫu, đền Bảo Hà, đền Tân An…

Nghi lễ rước dâu của dân tộc Dao đỏ – ảnh Ngọc Bằng

Sở Văn hóa truyền thống, Thể thao và Du ngoạn đã kiểm kê tổng thể 25 nhóm, ngành dân tộc ở 500 làng, bản theo 7 mô hình và Lào Cai trở thành một trong số ít tỉnh, thành triển khai xong sớm công tác kiểm kê di tích văn hóa truyền thống. Tổ chức triển khai bảo tồn và phát huy được 10 nghi lễ, tiệc tùng dân gian các dân tộc gắn với tăng trưởng phượt và tổ chức triển khai sưu tầm văn hóa truyền thống dân gian của 4 nhóm dân tộc có dân số dưới 10.000 người là Bố Y, La Chí, Hà Nhì, Phù Lá.

Công tác bảo tồn văn hóa truyền thống thường xuyên được xúc tiến hiệu suất cao. Kết quả là đã có 33 di tích văn hóa truyền thống được Bộ Văn hóa truyền thống, Thể thao và Du ngoạn ứng dụng hạng mục di tích văn hóa truyền thống phi vật thể vương quốc; 2 di tích văn hóa truyền thống được UNESCO ghi danh là di tích văn hóa truyền thống phi vật thể thay mặt của trái đất là “Nghi lễ và trò chơi kéo co Tày – Giáy” trong bộ hồ sơ liên vương quốc “Nghi lễ và trò chơi kéo co” của 4 nước Việt Nam, Nước Hàn, Philippines, Campuchia và “Thực hành nghi lễ then người Tày” trong bộ hồ sơ “Thực hành nghi lễ then Tày – Nùng – Thái”; bảo tồn 5 tiệc tùng truyền thống lịch sử, sưu tầm văn hóa truyền thống dân gian của 5 dân tộc có tiềm ẩn nguy cơ mai một cao, bảo tồn thẩm mỹ âm nhạc, múa, hát dân ca của 5 dân tộc; bảo tồn 1 làng văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử người Hà Nhì đen ở xã Y Tý (Bát Xát) phục vụ tăng trưởng phượt…

Công tác bảo tồn văn hóa truyền thống các dân tộc ở Lào Cai đã đạt được nhiều kết quả trọng điểm, thể hiện rõ tính sáng tạo, khoa học trong triển khai trọng trách. Với số lượng di tích văn hóa truyền thống dành được đã đưa Lào Cai trở thành một trong số ít tỉnh có số lượng di tích văn hóa truyền thống phi vật thể nhiều nhất toàn nước, khai thác tăng trưởng mạnh thành phầm phượt. Không chỉ có thế, với gần 40 đầu sách chuyên khảo về văn hóa truyền thống dân gian các dân tộc được xuất bản càng góp thêm phần tiếp thị rộng hơn văn hóa truyền thống đặc trưng của tỉnh Lào Cai ra khắp toàn nước và toàn cầu.

Dương Tuấn Nghĩa