TP Bắc Ninh: Góp sức gìn giữ tinh tuý làng nghề Đại Bái

Sinh ra trong mái ấm gia đình có truyền thống cuội nguồn làm nghề đúc đồng, từ thời điểm năm 14 tuổi nghệ nhân Nguyễn Tấn Đích đã đam mê và theo học nghề. Nhiều năm trôi qua, nhưng ông vẫn nhớ như in về quá khứ thịnh suy của làng nghề đúc đồng Đại Bái. Ông kể: “Những năm chiến tranh, nguyên liệu đồng khan hiếm, đắt đỏ, làng nghề phải dừng hoạt động, người dân tưởng chừng mất nghề. Từ những năm 1990, kinh tế có phần phát triển hơn, người dân chú trọng các sản phẩm từ đồ đồng nên làng nghề đúc đồng cũng theo đó phát triển. Thời kỳ bao cấp làng nghề chúng tôi thường làm các vật dụng trong gia đình như mâm, chậu, nồi… Xã hội phát triển, nhu cầu của người dân tăng cao, người thợ phát huy tay nghề làm những sản phẩm có giá trị cao như: lư, bát, đỉnh đồng, tượng đồng, tranh đồng… Ngày nay, Đại Bái được biết đến như một làng nghề truyền thống phát triển nhất nhì xứ Bắc, nhiều người theo và sống được với nghề”.

Để đúc được những thành phầm đồng tinh xảo, ngoài khuôn đúc, còn tồn tại những bí truyền riêng. Trọng điểm nhất trong nghề đúc đồng là phải có sự tính toán để đạt độ chuẩn xác cao, từ khâu pha trộn kim loại tổng hợp, nung chảy đồng rót vào khuôn mẫu… Hơn 50 năm trong nghề, qua bàn tay khôn khéo và óc sáng tạo, từ khâu làm khuôn mẫu đến kỹ thuật đúc, phôi hay tỉ mẩn trong từng nét chạm, trổ thành phầm, những bức tượng phật mà nghệ nhân Nguyễn Tấn Đích làm ra được người tiêu dùng trong và ngoài nước nhận định cao. Các tác phẩm tiêu biểu vượt trội có mức giá trị kinh tế tài chính, mỹ thuật, kỹ thuật cao như: bộ Đỉnh Hạc hoa văn lối cổ cao 2,35m, nặng 1,2 tấn và chiếu dời đô bằng chữ Hán tặng cho Uỷ ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh TP Hà Nội nhân ngày kỷ niệm 1000 năm Thăng Lengthy; thành phầm tượng đồng đúc như tượng Bác Hồ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, tượng danh tướng Trần Hưng Đạo và nhiều chủng loại tượng phật ở những đền chùa; các tác phẩm hoành phi câu đối; lư đồng; cuốn thư; đỉnh thờ khảm tam khí; đỉnh thờ ngũ sắc; tranh tứ quý trạm thúc; tranh tứ quý trạm khảm ngũ sắc; tranh tử vi phong thủy: Thuận buồm xuôi gió, Sơn thủy hữu tinh, Vinh quy bái tổ…

Nghệ nhân Nguyễn Tấn Đích ra mắt thành phầm đỉnh đồng ngũ sắc.

Trong số đó, thật nhiều thành phầm đã được phần thưởng như: Thành phầm “Bộ đỉnh khảm tam khí” tại Hội chợ Triển lãm hàng công nghiệp vùng quê nơi phía Bắc lần thứ I (tổ chức triển khai tại Vĩnh Phúc) đạt Giải thành phầm công nghiệp vùng quê tiêu biểu vượt trội năm 2006; “Đỉnh đồng ghép Ngũ sắc” đạt cúp Bàn tay vàng tại Hội chợ Triển lãm hàng công nghiệp vùng quê nơi phía Bắc lần thứ II (tổ chức triển khai tại TP Hải Phòng); Bộ Đỉnh hạc cao 2.35m, nặng 1.200kg, hoa văn lối cổ và có Chiếu dời đô bằng chữ Hán tặng Ủy Ban Nhân Dân TP. Hồ Chí Minh TP Hà Nội nhân ngày Kỷ niệm 1000 năm Thăng Lengthy TP Hà Nội; Bộ Quân thư đồng chạm tỉa thủ công đạt Cúp Doanh nghiệp-Thành phầm tiêu biểu vượt trội và cá thể điển hình nổi bật tiên tiến và phát triển (tiến độ 1997-2017)…

Với những đóng góp trọng điểm trong việc gìn giữ, phát huy tinh tuý nghề đúc đồng truyền thống cuội nguồn, năm 2020 ông vinh dự được phong tặng thương hiệu Nghệ nhân ưu tú. Nhận thương hiệu Nghệ nhân ưu tú, ông Đích rất vui vì những ý tưởng, hiến đâng của bản thân mình được ghi nhận. Ông bộc bạch: “Tôi luôn tâm niệm mình phải trân quý nghề hơn, luôn sáng tạo, cống hiến cho sự phát triển của làng nghề để xứng với danh hiệu Nghệ nhân ưu tú. Chính vì vậy, tôi thường dặn con cháu không ngừng tìm tòi, học hỏi. Hàng ngày, hàng tháng, hàng năm vẫn phải thay đổi mẫu mã sản phẩm để đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng. Một sản phẩm đúc đồng chất lượng không chỉ yêu cầu người làm nghề phải có tay nghề vững, kỹ thuật chính xác mà còn phải tập trung cao độ để làm nên những chi tiết hoa văn sắc nét, sinh động, đạt đến độ tinh xảo. Có như vậy, sản phẩm mới thật đặc sắc, ý nghĩa và có giá trị”.

Với lòng yêu nghề, nghệ nhân Nguyễn Tấn Đích không ngần ngại nói rằng, truyền dạy mọi kĩ năng, kinh nghiệm làm việc của bản thân mình cho nhiều người học nghề tại địa phương. Sự chỉ dạy tận tình, ý tưởng của ông giúp rất nhiều mái ấm gia đình, thanh niên trẻ thành thạo tay nghề, kỹ thuật trọng điểm trong nghề đúc đồng, từ đó thiết kế xây dựng thương hiệu riêng. Đó cũng là phương pháp để ông tri ân với nghề, cộng đồng tay gìn giữ và tăng trưởng nghề truyền thống cuội nguồn cha ông./.

Hoa – Quân