Di tích, thắng cảnh và liên hoan An Giang

Thắng cảnh, di tích

Lâm Viên núi Cấm.

Từ Lengthy Xuyên theo tỉnh lộ 941 đi khoảng 50km sẽ đến núi Cấm, huyện Tịnh Biên. Đó là một trong những ngọn núi đẹp và hùng vĩ nhất của Thất Sơn. Núi Cấm cao 716m. Đường mòn lên núi thoai thoải dễ đi, trên sườn núi có nhiều cảnh quan như suối Thanh Lengthy, động Thủy Liêm, vồ Bướm…; nhiều vườn cây ăn trái, nhiệt độ thoáng mát. Lúc này ở sườn phía Đông của núi Cấm có một con phố kiên cố, rộng thoáng, xe con rất có thể lên xuống đơn giản. Trên đỉnh núi Cấm, kề bên cảnh núi rừng hoang sơ trong lành còn tồn tại hồ chứa nước Thủy Liêm, chùa Phật Linh, điện Bồ Hong… Phòng vồ Thiên Tuế (một lòng chảo trên 100ha) đã có nhiều công trình xây dựng tuyệt hảo, nhất là tượng Phật Di Lặc lớn số 1 Khu vực Đông Nam Á, cao 32m, bên trong là tòa nhà 8 tầng, uy nghiêm giữa núi rừng. Đứng trên đỉnh núi Cấm, rất có thể thấy núi Tà Lơn (Campuchia) ở phía Tây; núi Dài, núi Tượng ở phía Nam; núi Cô Tô ở phía Đông; cùng đồng bằng tứ giác Lengthy Xuyên mênh mông trải rộng tít chân trời.

Núi Sam thuộc TP Châu Đốc là một địa danh nổi tiếng. Từ TP Lengthy Xuyên đi Châu Đốc phần đường 56km theo quốc lộ 91, đi thêm 5km nữa thì đến núi Sam. Núi Sam cao 284m nằm giữa cánh đồng, có đường đá trải nhựa dài 5km cho xe chạy vòng vòng quanh lên tận đỉnh núi. Phòng núi Sam có đến trên 200 ngôi đền, chùa, am miếu nằm rải rác ở chân núi, sườn núi và trên đỉnh. Nhiều ngôi chùa, am tự đã có khoảng gần 200 năm tuổi. Trên đỉnh có một pháo đài cũ do Pháp xây dựng. Phòng này thu hút phần đông khách hàng hành hương vía Bà Chúa Xứ, chiêm bái Tây An cổ tự, thăm đình Vĩnh Tế, vườn Tao Ngộ, đồi Bạch Vân…

Lăng Thoại Ngọc Hầu là công trình xây dựng đồ sộ ở chân núi Sam, có đền thờ ông Thoại Ngọc Hầu, mộ ông cùng hai phu nhân. Thoại Ngọc Hầu tên thật là Nguyễn Văn Thoại (1761-1829), là danh tướng của triều Nguyễn được giao trấn thủ và khai thác miền biên viễn Tây Nam. Ông là người đã lãnh đạo đào kênh Vĩnh Tế và Thoại Hà, mở đường từ Châu Đốc đi núi Sam, Châu Đốc đi Lò Gò và Sóc Trăng, Rạch Giá. Toàn cảnh khu lăng tẩm kết thành một khối kiến trúc hợp lý, phủ quanh xung vòng quanh là bức tường dày đều đặn các với bậc tam cấp xây bằng đá điêu khắc ong. Trong lăng có nhiều bia ký, đối liễn chữ Hán Nôm, phù điêu và tranh tượng, phần lớn được chạm trổ bằng đá điêu khắc núi Sam. Quần thể lăng tựa lưng vào núi Sam, trước mặt quay ra phía mặt trời mọc. Sau phần mộ của Thoại Ngọc Hầu có tấm bia “Vĩnh Tế Sơn” bằng đá điêu khắc sa thạch, khắc 730 chữ được dựng từ thời điểm năm 1828 (4 năm sau thời điểm kênh Vĩnh Tế được đào xong). Lăng Thoại Ngọc Hầu được triển khai xong vào thời gian cuối trong những năm 20 của thế kỷ XIX. Trải qua bao năm tháng, lăng vẫn giữ nét uy nghi cổ kính, là công trình xây dựng kiến trúc thẩm mỹ và nghệ thuật mang nhiều ý nghĩa lịch sử dân tộc. Để tưởng nhớ công Thoại Ngọc Hầu, hằng năm ngày 6-6 âm lịch, nhân dân vòng quanh vùng đến làm lễ tưởng niệm ông.

Tiệc tùng

Với những điểm sáng địa lý không giống nhau (có dãy Thất Sơn giữa vùng đồng bằng), cùng lịch sử dân tộc khai hoang mở đất và bảo vệ biên cương, lại thêm sự cộng cư của những dân tộc… An Giang có những liên hoan mang sắc thái văn hóa truyền thống riêng không liên quan gì đến nhau.

Về An Giang lối tháng 4 âm lịch sẽ hòa vào không khí sống động, đông vui của Tiệc tùng vía Bà Chúa Xứ Núi Sam. Đó là một trong những liên hoan dân gian lớn số 1 của Nam Bộ, được tổ chức triển khai từ đêm 23 đến 27 tháng 4 âm lịch hằng năm. Mỗi năm có hàng triệu lượt người đi dự vía Bà Chúa Xứ Núi Sam.

Tiệc tùng Hát Gi (Haji hay còn gọi Roya Hadji), là liên hoan của quần chúng người Chăm Islam. Lễ được tổ chức triển khai từ thời điểm ngày 7 đến 10-12 (Hồi lịch) tại những thánh đường Hồi giáo. Sau phần lễ, người Chăm thường tổ chức triển khai vui chơi, sinh hoạt văn hóa truyền thống thể thao như ca hát, đua ghe…

Lễ Hội đua bò là nét sinh hoạt văn hóa truyền thống rực rỡ của người Khmer ở vùng Bảy Núi. Hằng năm, các cuộc đua sôi sục, mê hoặc được tổ chức triển khai luân phiên ở hai huyện Tri Tôn và Tịnh Biên. Sân đua bò là một khu đất nền ruộng có nước xâm xấp, rộng khoảng 60m và dài chừng 170m, có giồng đất cao bao vòng quanh, trên bờ giồng là nơi giành riêng cho người theo dõi đến xem. Phía dưới ruộng là đường đua dài khoảng 90m, rộng khoảng 4m. Lúc vào trận thi đấu,  mỗi đôi bò được cài ách, gắn với một chiếc bừa, gọng bừa là một tấm gỗ rộng 30cm, dài 90cm, dưới là răng bừa. Thường các chủ bò hoặc người kiểm tra bò kiêm luôn nài. Nài đều khiển đua bò đứng trên bàn bừa, cầm cương và roi thúc bò chạy nhanh chóng. Những đôi bò phi, phóng như bay, rầm rập, tóe nước tạo hứng khởi và sự cổ vũ cuồng nhiệt của người theo dõi.

An Giang còn tồn tại thật nhiều khu vực mê hoặc như rừng tràm Trà Sư, núi Sập, đồng Láng Linh, cù lao Ông Hổ, cù lao Giêng… Chỉ riêng nơi Thất Sơn, rất có thể nói tới những thắng cảnh độc đáo và khác biệt: núi Cấm, núi Tô (Phượng Hoàng Sơn), núi Két, núi Voi, núi Tượng, núi Bà Đội Om, núi Trà Sư, núi Dài Lớn, núi Dài Nhỏ, núi Nước, Bàu Mướp… Vùng bán sơn địa trữ tình hùng vĩ giữa đồng bằng trù phú với sông rạch chằng chịt, đồng thời những liên hoan dân gian mang đậm bản sắc các dân tộc, khiến cho An Giang trở thành miền đất mang nét văn hóa truyền thống đặc trưng.

Đặng Hoàng Thám