Phát huy liên hoan Cầu ngư Phan Thiết phục vụ phượt

Liên hoan Cầu ngư Phan Thiết (Ảnh: Nguyên Vũ)

Độc đáo và khác biệt liên hoan miền biển

Tín ngưỡng thờ cúng Cá Voi (Cá Ông) và Liên hoan Cầu ngư là nét văn hóa truyền thống đặc trưng có từ lâu lăm của dân cư vùng biển từ Quảng Bình trở vào các tỉnh ven bờ biển phía Nam. Ở Bình Thuận, tín ngưỡng này còn có lịch sử dân tộc tạo ra, tồn tại từ lâu lăm gắn với thời kỳ di dân tiếp quản vùng đất cực Nam Trung bộ của người dân các tỉnh Bắc và Trung Trung bộ và được giữ đến ngày này. Trong số gần 30 ngôi lăng, vạn thờ Cá Voi hiện hữu ở địa phương, Thủy Tú là ngôi vạn được tạo lập sớm nhất (năm Nhâm Ngọ 1762). Đó là nơi thờ Thủy Tổ nghề biển của ngư dân Phan Thiết – Bình Thuận.

Từ khi tạo lập đến nay, vạn Thủy Tú là nơi sinh hoạt văn hóa truyền thống tâm linh gắn với tín ngưỡng ngư nghiệp truyền thống cuội nguồn của ngư dân các làng chài Phan Thiết, là nơi quy tụ các yếu tố văn hóa truyền thống dân gian đặc trưng vùng biển, trong đó Liên hoan Cầu ngư thể hiện niềm tin, khát vọng của ngư dân về mưa thuận gió hòa, mùa vụ bội thu, sự bình an và như ý khi đánh bắt thủy sản trên biển. Theo tập tục có từ lâu lăm, hàng năm tại vạn Thủy Tú ra mắt 4 kỳ tế lễ là: Lễ Tế Xuân – Cầu ngư đầu mùa (20 – 21/2 ÂL), Lễ Ha ̣nghệ – Xuống vu ̣cá Nam (20 – 21/4 ÂL), Lễ hội Tế Thu – Cầu ngư chính mùa (19 – 22/6 ÂL), Lễ Mãn mùa cá Nam (20 – 21/8 ÂL). Trong số đó, Lễ Tế Thu là Liên hoan chính của vạn ra mắt hàng năm và định kỳ 3 năm đáo lệ tổ chức triển khai đại lễ một lần.

Liên hoan Cầu ngư chính mùa tại vạn Thủy Tú được nhìn nhận là điểm vượt trội và là ngày hội thu hút phần đông người dân địa phương và khác nước ngoài tham gia, là dịp để ngư dân thể hiện tấm lòng tôn kính với thần Nam Hải và cầu mong sự phù hộ để việc đánh bắt thủy sản trên biển luôn bình an, như ý và tôm cá đầy ghe, là dịp để ngư dân gặp gỡ, thắt chặt mối đoàn kết tương thân, tương ái trong lao động và cuộc sống thường ngày. Một trong những nghi lễ truyền thống cuội nguồn trọng điểm nhất là tổ chức triển khai đoàn thuyền ra khơi Nghinh rước Ông Sanh (thần Nam Hải) ngoài biển về vạn hưởng trọn lễ. Tiếp theo là các nghi thức lễ Nghệ sắc, Nghinh Ông Sanh, Thỉnh chư vị thủy thần và tiền hiền, Phóng sanh, Cầu quốc thái dân an, Khai xá thuyền Rồng, khai diễn hát Bội…. Phần hội có diễn xướng dân gian (chèo bả trạo, hô bài chòi, hát bôị …), các vui chơi dân gian (thi gánh cá, đan lưới, bơi lội, kéo co, đua thuyền, lắc thúng…).

Cạnh bên liên hoan Cầu ngư, tại vạn Thủy Tú hiện còn lưu giữ nhiều hiện vật quý có niên đại cổ xưa, 24 sắc phong của những đời vua Triều Nguyễn, lưu giữ và thờ phụng khoảng 100 bộ xương Cá Voi. Trong số đó, có bộ xương lớn số 1 dài 22 mét (lụy và trôi vào vạn thời điểm cuối thế kỷ 18) được phục chế hoàn chỉnh, trưng bày trong khuôn viên vạn Thủy Tú phục vụ du khách vãng lai quan, nghiên cứu và phân tích. Đó là bô ̣ xương Cá  Ông lớn nhất Việt Nam được phục chế và trưng bày phục vụ phượt. Với những lợi ích văn hóa truyền thống miền biển lạ mắt vạn Thủy Tú đã được xếp hạng Di tích lịch sử dân tộc vương quốc năm 1996, Liên hoan Cầu ngư được Bộ Văn hóa truyền thống, Thể thao và Du ngoạn ứng dụng Hạng mục di tích văn hóa truyền thống phi vật thể vương quốc năm 2019.

Nghi thức Nghinh Thần Nam Hải về vạn Thủy Tú (Ảnh: Nguyên Vũ)

Thành phầm phượt thú vị

Với tiềm năng bảo tồn và phát huy kiên cố lợi ích văn hóa truyền thống dân gian rực rỡ của Liên hoan Cầu ngư ở vạn Thủy Tú thỏa mãn nhu cầu nhu yếu sinh hoạt tín ngưỡng của người dân địa phương và thăm quan, bái tế của khác nước ngoài, Bình Thuận tiếp tục giữ các kỳ tế lễ ra mắt hàng năm tại vạn Thủy Tú. Đặc trưng, Liên hoan Cầu ngư chính mùa ra mắt trong tháng 6 Âm lịch là Liên hoan chính của vạn được tổ chức triển khai theo định kỳ 3 năm đáo lệ đại lễ một lần với không thiếu thốn các nghi thức lễ theo tập tục truyền thống cuội nguồn và phục hồi lại các làn điệu diễn xướng dân gian như Chèo bả traọ, hát bôị, vui chơi dân gian, thi đấu thể thao truyền thống cuội nguồn gắn với tiềm năng, thế mạnh mẽ của sông Cà Ty, cửa biển Cồn Chà để tiếp thị, phục vụ tăng trưởng phượt.

Từ thời điểm năm 2022 trở đi, TP.HCM Phan Thiết sẽ tổ chức triển khai Liên hoan Cầu ngư chính mùa tại vạn Thủy Tú từ thời điểm ngày 19 – 22 tháng 6 Âm lịch (đại lễ) hoặc từ thời điểm ngày 19 – 21 tháng 6 Âm lịch (thường thì) với khu vực liên hoan tại vạn Thủy Tú, các tuyến phố xung xung quanh vạn, cảng cá Phan Thiết, cửa Cồn Chà, Hòn Lao, sông Cà Ty. Trong số đó, giữ nghi lễ Nghinh Ông Sanh ngoài biển Hòn Lao về vạn theo nghi thức truyền thống cuội nguồn vốn có và sẽ là nghi lễ chính, là điểm vượt trội của Liên hoan để thú vị khác nước ngoài. Đoàn thuyền lễ gồm 2 thuyền của vạn Thủy Tú và thuyền của làng chài (mỗi phường, xã 1 – 2 thuyền) ra vùng biển Hòn Lao triển khai nghi lễ Nghinh rước Ông Sanh (thần Nam Hải) về vạn hưởng trọn lễ.

Để bảo tồn và phát huy Liên hoan Cầu ngư phục vụ phượt, TP.HCM Phan Thiết sẽ tăng cường phối phù hợp với các ngành tương quan của tỉnh tổ chức triển khai Liên hoan Cầu ngư tại vạn Thủy Tú trang trọng, lạ mắt, thú vị, đáp ứng vệ sinh mội trường, an toàn trật tự, giao thông vận tải cho những người dân và khác nước ngoài đến thăm quan, bái tế. Đồng thời, tăng cường các hình thức tuyên truyền, tiếp thị sâu rộng về ý nghĩa, lợi ích và nét rực rỡ của tín ngưỡng thờ cúng Cá Ông và Liên hoan Cầu ngư để nâng lên nhận thức, tinh thần trách nhiệm của những tầng lớp nhân dân địa phương trong việc bảo tồn và phát huy lợi ích văn hóa truyền thống của Liên hoan Cầu ngư và di tích Vạn Thủy Tú, xác minh sức thú vị và rực rỡ của 1 trong những 5 liên hoan truyền thống cuội nguồn được tỉnh Bình Thuận bảo tồn và phát huy lợi ích phục vụ tăng trưởng phượt. 

Đặc trưng, trước thời hạn ra mắt Liên hoan cần sớm lên kế hoạch, nội dung, sự kiện cả phần lễ và phần hội để thông tin cho những Công ty lớn Lữ hành, các doanh nghiệp phượt tiếp thị và ứng dụng sự kiện tour, tuyến phượt. Đồng thời, đồng thời Sở Văn hóa truyền thống, Thể thao và Du ngoạn tăng cường các hoạt động và sinh hoạt xúc tiến, tiếp thị phượt, nhiều mẫu mã hóa các nội dung hoạt động và sinh hoạt của phần hội để mời gọi khác nước ngoài trong, ngoài nước đến thăm quan, trải nghiệm Liên hoan Cầu ngư – một trong những nét rực rỡ nhất của văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn miền biển Bình Thuận.

Nguyên Vũ